Kennisdossier 8/9
Casemanagement dementie
De casemanager is een vast en laagdrempelig aanspreekpunt die het gehele ziekteproces van de persoon met dementie in de thuissituatie begeleidt. De casemanager biedt daarbij ook ondersteuning aan de mantelzorger. Daarnaast coördineert hij de inzet van eventuele betrokken specialisten. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een psycholoog, logopedist en ergotherapeut. Ook neemt de casemanager taken op zich zoals emotionele ondersteuning en psycho-educatie.
In dit dossier geven we informatie en hulpmiddelen over de uitvoering van casemanagement bij mensen met dementie. Op de pagina ‘Specifieke doelgroepen’ hebben we ook aandacht voor casemanagement als het gaat om jonge mensen met dementie, mensen met een verstandelijke beperking en mensen met een migratieachtergrond.
Casemanagement
De casemanager helpt bij het optimaliseren van het welbevinden en de kwaliteit van leven van mensen met dementie en hun mantelzorgers. Ook zet hij in op het verminderen van emotionele problemen en overbelasting van de mantelzorger. Daarnaast hebben casemanagers een belangrijke functie bij het signaleren van andere aandoeningen dan dementie en gedrags- en stemmingsproblemen. De casemanager weet hier adequaat op te reageren door bijvoorbeeld zorg te dragen voor de verwijzing naar de juiste professionals. Tot slot draagt de casemanager ook bij aan het uitstellen van opnames of verplaatsingen naar andere woonvormen.
De casemanager werkt onafhankelijk van zorgorganisaties en ondersteunt de proactieve zorgplanning met behulp van het gezamenlijke besluitvormingsproces in het dementietraject. Ook evalueert hij de geboden zorg en ondersteuning regelmatig. Casemanagers kunnen zowel een verpleegkundige achtergrond op hbo-niveau hebben als een achtergrond in sociaal maatschappelijk werk. Niet alle casemanagers mogen zelf indiceren. Een casemanager die een maatschappelijk-werk-opleiding op hbo-niveau heeft gevolgd mag zelf niet indiceren en moet dit bijvoorbeeld door de wijkverpleegkundige laten doen. Een hbo-verpleegkundige mag wel zelf indiceren.
Hulpmiddelen
- Benieuwd waar de casemanager aan moet voldoen?
- Bekijk dan het Expertisegebied Casemanager Dementie van de beroepsvereniging Verpleegkundigen & Verzorgenden Nederland (V&VN).
- Voor de casemanager met een achtergrond in sociaal maatschappelijk werk, is het Expertiseprofiel Casemanager Sociaal Werk Zorg beschikbaar van de Beroepsvereniging van Professionals in Sociaal Werk (BPSW).
- Dementiezorg voor Elkaar heeft een aantal handige formulieren voor casemanagement verzameld uit verschillende regio’s. Waaronder een startdocument en een evaluatieformulier.
- De netwerken dementie Drenthe, Midden-/Noordwest-Twente en Nijmegen hebben samen met Windesheim en Hogeschool Arnhem en Nijmegen een werkmethodiek ontwikkeld: ‘Methodisch werken bij dementie‘. Doel hiervan is om bij te dragen aan de professionalisering van casemanagement dementie.
- Meer weten over samen beslissen? In de toolbox ‘Samen beslissen’ vind je informatie en hulpmiddelen.
- De CQ-index Casemanagement Dementie blijkt een betrouwbaar en valide instrument en maakt het mogelijk verschillen in kwaliteit van het casemanagement tussen dementienetwerken aan te tonen. Je vindt de vragenlijst achterin het rapport ‘CQ-index casemanagement dementie: de kwaliteit van casemanagement dementie vanuit het perspectief van de mantelzorger’.
- Geriant heeft een handboek ziektediagnostiek en zorgdiagnostiek uitgegeven. Hierin is aandacht voor geboden behandeling en begeleiding die aanvullend is aan de huisarts.
- Het boekje ‘Helden achter de voordeur: de casemanagers dementie – Alzheimer Nederland’ bevat interviews met verschillende casemanagers. De verhalen maken duidelijk hoe onmisbaar casemanagers zijn voor mensen met dementie, mantelzorgers en professionals.
- Hoe bouw je vertrouwen op? Hoe maak je gebruik van samen beslissen? Beluister de gesprekken hierover met casemanagers in de podcasts van Dementiezorg voor Elkaar.
Specifieke doelgroepen
De casemanager bij jonge mensen met dementie voert samen met de persoon met dementie en zijn naaste de regie over het zorgtraject. Dit doet hij in nauwe samenwerking met de hoofdbehandelaar (huisarts). Het zorgtraject loopt vanaf de diagnose tot zes weken na de opname in een verpleeghuis.
Aan casemanagers bij dementie op jonge leeftijd worden specifieke eisen gesteld. Zij hebben naast een relevante hbo-opleiding (sociaal werk of verpleegkunde) de aanvullende opleiding ‘Casemanager dementie op jonge leeftijd’ gevolgd. Van de studenten wordt verwacht dat zij al enige jaren ervaring met casemanagement dementie hebben.
- Meer weten over de opleiding ‘Casemanager dementie op jonge leeftijd’? Bekijk informatie over de opleiding aan WindesHeim of aan InHolland.
- De organisatie en bekostiging van casemanagement bij dementie op jonge leeftijd is op dit moment onderwerp van studie door het Kenniscentrum Dementie op Jonge Leeftijd. Op de hoogte blijven? Meld je dan aan voor hun nieuwsbrief.
- Dementie.nl heeft een expertfunctie voor dementie op jonge leeftijd.
- MEE biedt cliëntondersteuning aan voor mensen met een verstandelijke beperking. Deze cliëntondersteuner kan de rol van casemanager op zich nemen. Op de pagina ‘Cliëntondersteuning & Co’ kun je zien welke organisaties cliëntondersteuning aanbieden in jouw regio.
- Het Centrum voor Consultatie en Expertise(CCE) richt zich onder andere op de expertise die nodig is voor mensen met een beperking. CCE adviseert teams bij de implementatie van hun adviezen. De inzet van een casemanager behoort tot een van de mogelijkheden.
- Bij Dunya Zorg en Welzijn kan je een Casemanager Dementie aanvragen die ervaren is in het organiseren van zorg en ondersteuning bij ouderen met een migratieachtergrond. Daarnaast bieden zij ook voorlichting over dementie in verschillende talen aan.
- Op de pagina ‘Stel je vraag aan een casemanager’ van Alzheimer Nederland kun je onder andere je vraag stellen aan Bahar Balci-Onal. Bahar is casemanager dementie in de regio Haaglanden en zet zich met name in voor mensen met dementie met een migratieachtergrond.