Taboe en beeldvorming bij dementie

De manier waarop we naar mensen met dementie kijken, bepaalt hoe we met hen omgaan in het dagelijks leven. Als je denkt dat iemand niets meer weet of kan, sluit je die persoon onbedoeld buiten. Dit kan gevoelens van eenzaamheid en angst versterken, terwijl contact en verbinding juist zo belangrijk zijn.

Beeldvorming speelt hierin een sleutelrol: hoe dementie in de media, in gesprekken en in de samenleving wordt neergezet, beïnvloedt direct hoe mensen zich gezien en gehoord voelen. Hoe doorbreken we het taboe en bouwen we samen aan een inclusieve, dementievriendelijke samenleving? Op deze themapagina onderzoeken we de antwoorden.

Taboes doorbreken en beeldvorming bespreken: 3 tips

Bewustwording over taboes en beeldvorming bij dementie begint vaak met kleine stappen in het gesprek. Samenwerkingspartners spelen hierin een belangrijke rol: hoe zij praten en denken over dementie beïnvloedt direct hoe er in de praktijk met mensen met dementie wordt omgegaan. Het bespreekbaar maken van aannames, ongemakken en verwachtingen opent deuren naar meer begrip en inclusie.

1. Taboe en beeldvorming agenderen

Zet het onderwerp bewust op de agenda en gebruik daarbij stellingen om gesprekken te openen over aannames en dagelijkse samenwerking. Een voorbeeld van een stelling is: 'Als we mensen met dementie meer zouden betrekken, zouden we andere keuzes maken.'

2. Persoonlijke verhalen delen

Verhalen van mensen met dementie of mantelzorgers maken het onderwerp dichtbij en tastbaar. Ze nodigen uit tot reflectie: welke beelden roept dit op en wat zegt dat over onze eigen houding?

3. Beelden gebruiken voor bewustwording

Foto’s of illustraties laten zien dat dementie vele gezichten heeft: verwarring, kwetsbaarheid, maar ook verbinding en plezier. Bespreek wat deelnemers zien en voelen. Dat zorgt voor inzicht in gangbare aannames. En het roept een realistischer beeld op. Als je hier samen bij stilstaat, ontstaat ruimte om taboes te doorbreken en nieuwe perspectieven te ontwikkelen. 

Het gesprek hierover hebben, stimuleert partners om bewuster en zorgvuldiger om te gaan met beeldvorming bij dementie. Zo bouw je samen aan een samenleving waarin op een positieve manier gekeken wordt naar mensen met dementie. Op deze pagina vind je tools die je helpen bij het gesprek over taboe en beeldvorming. 

De kracht van taal bij taboe en beeldvorming rond dementie

De woorden die we gebruiken beïnvloeden hoe we denken en handelen, ook bij dementie. Respectvol en inclusief taalgebruik helpt mensen met dementie in hun waarde te laten en hun mogelijkheden te erkennen. Spreken over iemand met dementie in plaats van een ‘demente’ benadrukt dat iemand meer is dan de ziekte.

Ook in het dagelijks leven maakt taal verschil. Zinnen zoals ‘ze begrijpt het misschien niet meteen, maar met duidelijke uitleg lukt het vaak wel’ geven ruimte en erkenning. Uitspraken zoals ‘ze begrijpen er toch niks van’ sluiten juist uit en stigmatiseren. Bewust omgaan met woorden is dus meer dan etiquette; het draagt bij aan een respectvolle en inclusieve omgang met dementie.

Samen bouwen aan een inclusieve en dementievriendelijke samenleving

Mensen met dementie kunnen vaak meer dan we denken. Actieve betrokkenheid betekent dat zij niet alleen onderwerp van gesprek zijn, maar zelf ook aan tafel zitten. Door hen uit te nodigen mee te praten in overleggen of bijeenkomsten krijgen hun ervaringen en ideeën een plek. Partners kunnen dit versterken door ervaringsdeskundigen in te zetten als ambassadeurs of sprekers. Ook initiatieven waarin mensen met dementie hun talenten en creativiteit laten zien, zoals kunstprojecten of gezamenlijke activiteiten, tonen hoeveel waarde zij blijven toevoegen. Belangrijk is dat deze initiatieven voortkomen uit hun eigen wensen en behoeften, en niet voor hen worden georganiseerd. Vragen stellen en samen plannen ontwikkelen is hierbij de sleutel.

Naast individuele betrokkenheid vraagt een dementievriendelijke samenleving om structurele samenwerking. Gemeenten, organisaties en netwerken kunnen samen bouwen aan een inclusieve omgeving door initiatieven te ondersteunen die mensen met dementie zichtbaar en actief deel laten uitmaken van de gemeenschap. Denk aan dementievriendelijke werkgroepen, trainingen voor personeel, aanpassingen in de openbare ruimte of het creëren van (informele) ontmoetingsplekken. Inspirerende voorbeelden laten zien dat het mogelijk is om een omgeving te scheppen waarin mensen met dementie volwaardig mee kunnen doen. Zo ontstaat een samenleving waarin taboes doorbroken worden en mensen met dementie hun plaats behouden, midden tussen anderen.