Inspiratiemiddag dementie en migratieachtergrond: enkele initiatieven uitgelicht

Gepubliceerd op: 26-04-2024

Hoe begeleid je mensen met een migratieachtergrond en dementie en hun mantelzorgers? Veel (zorg)professionals worstelen ermee. Het programma Implementatie Zorgstandaard Dementie organiseerde op 26 maart een drukbezochte inspiratiemiddag waar diverse initiatieven een podium kregen om hun ervaringen en inzichten te delen.

Ouderenadviseurs, casemanagers dementie, beleidsadviseurs van gemeenten. Zo’n vijftig professionals zijn afgekomen op de bijeenkomst in Utrecht. Hoe zorgen we ervoor dat mensen met dementie mee blijven doen in de samenleving? Dat is een van de vragen die vanmiddag centraal staat. Zeker als het gaat om mensen met dementie en een migratieachtergrond. Professionals hebben vaak meer moeite om deze groep te bereiken.

Weinig mensen met migratieachtergrond in caseload

Voor Renske van der Aa en Inge Kies komt de inspiratiemiddag precies op het juiste moment. Beiden zijn casemanager dementie bij zorgorgorganisatie Thebe. Ze willen zich meer gaan richten op ouderen met dementie met een migratieachtergrond. ‘Daar zijn wij allebei heel erg startende in. Wij zijn echt op zoek naar informatie en inspiratie. Een probleem is bijvoorbeeld dat we weinig mensen met een migratieachtergrond en dementie in de caseload hebben. De cijfers vertellen ons dat er meer mensen zijn die gebaat kunnen zijn bij casemanagement.’

Ook Samira El Moussaoui heeft veel affiniteit met het onderwerp. Ze werkt als verpleegkundige op de Islamitische zorgafdeling bij ouderenzorginstelling Careyn. Familie mist heel wat voorlichting waardoor acceptatie niet goed kan plaatsvinden, vindt ze. ‘Daardoor wordt de overstap naar het verpleeghuis ook moeilijker en moeten wij er bij een opname extra veel tijd in investeren.’

Promotie-onderzoek Toegang tot zorg

Onderzoeker Gözde Duran trapt de middag af met een presentatie van haar promotie-onderzoek. Hoe kunnen we de toegang tot zorg voor mensen met een migratieachtergrond en dementie verbeteren? Wat hebben professionals nodig aan competenties om deze mensen beter te begeleiden? Dat zijn de centrale vragen waar ze zich al vier jaar mee bezighoudt. Voor haar onderzoek ging ze in gesprek met mantelzorgers van de doelgroep en professionals.

‘Wij professionals hebben veel meer invloed op de toegang tot zorg dan dat we vaak denken’ meent ze. Zo blijkt dat het wel of niet voorzetten van de relatie met de mantelzorgers samenhangt met de houding van professionals. Tonen zij geen interesse in de culturele en religieuze achtergrond, dan nemen mantelzorgers al snel afstand en denken: bekijk het maar, ik zoek de hulp wel ergens anders.

Obstakels professionals

Daarnaast ervaren professionals obstakels in het bereiken van migranten. Bijvoorbeeld omdat degene met wie ze contact hebben binnen de familie niet altijd de persoon is die de beslissingen neemt. Gözde: ‘Dan denk je als professional: ik zet stappen maar word je bijvoorbeeld teruggefloten door de oudste zoon als je iets hebt afgesproken met de oudste dochter.’ Zorg er daarom voor dat jegoed in het zicht hebt wie met welke rol betrokken is in de familie, is haar advies.

Mijn belangrijkste boodschap is dat je altijd oog moet blijven hebben voor het individu

Gözde Duran, onderzoeker

Verkeerde aannames

Haar onderzoek richt zich ook op verkeerde aannames die professionals kunnen hebben. Zo wijzen collega’s soms direct door naar een collega met een migratieachtergrond als het om deze groep cliënten gaat terwijl dat niet altijd nodig of wenselijk is.

Professionals met een Nederlandse achtergrond vragen zich vaker af of ze wel in staat zijn om goede zorg te bieden aan deze groep cliënten. Terwijl mantelzorgerszich hardop afvragen in hoeverre hun zorgvraag verschilt met die van Nederlandse zorgvragers. Wat is de kern nou zo anders? Gözde: ‘Mijn belangrijkste boodschap is dat je altijd oog moet blijven hebben voor het individu. Niemand is hetzelfde. Ook in een migrantengroep heb je gigantisch veel diversiteit.’

Goed Gesprek Methode

Gözde en haar team ontwikkelden de Goed Gesprek Methode. Hierbij komt nog een kaartspel dat professionals helpt bij belangrijke thema’s die kunnen spelen bij de zorg voor mantelzorgers met een migratie-achtergrond. Aanvullend is er een kaartspel ontwikkeld met allerlei aannames waar je als team mee aan de slag kunt.

Ondersteuning Indische en Molukse ouderen

Daarna presenteren andere initiatieven hun aanpak. Zo is er een presentatie over het belang van sleutelfiguren, over Diversiteitssensitief Werken en de OOG-methodiek. Ondersteuning aan Indische en Molukse ouderen biedt Stichting Pelita. Vaak gaat het om ouderen die te maken hebben gehad met oorlogstrauma. Op latere leeftijd kunnen deze herinneringen naar boven komen, juist door cognitieve achteruitgang of dementie.

Bijeenkomsten

Bonnie Joosten, waarnemend directeur, vertelt dat de stichting een project heeft ontwikkeld voor ouderen met dementie. Bekend is dat deze doelgroep een groot wantrouwen heeft tegen alles wat met overheid en instituties te maken heeft. Ze vragen vaak zelf niet om hulp, in vele gevallen zien zorgverleners deze mensen dan ook niet. Er is een enorme kloof die Pelita probeert te dichten. Maar dat kan niet zonder de zorgverleners in de regio. Het doel van Pelita is ook om het netwerk uit te breiden.

Pelita organiseert door het hele land bijeenkomsten voor deze groep, vaak met eten en muziek. Samen met casemanagers dementie en zorg en welzijn geven ze ook voorlichting over dementie. Ook is er een (gratis) videoleerlijn ontwikkeld samen met ARQ gelanceerd voor zorgverleners over wat er speelt en nodig is bij de doelgroep.

Inclusio Care

De jonge Tarik Akasbi heeft zelf een vader die aan dementie lijdt. Vanuit zijn eigen mantelzorgervaringen zette hij Inclusio Care op. Inclusio Care helpt overheids- en hulpverleningsinstanties om Nederlanders met een migratieachtergrond beter te bereiken en beter aan te sluiten bij hun zorgbehoefte. Ook participeert de organisatie als vertegenwoordiger van deze doelgroep in verschillende werkgroepen en samenwerkingsverbanden.

Mensen uit de Marokkaanse gemeenschap kennen het woord ‘dementie’ vaak niet

Tarik Akasbi, oprichter Inclusio Care

Speciaal project gemeente Ede

Tijdens de inspiratiemiddag geeft Akasbi een presentatie over zijn project bij de gemeente Ede voor ouderen met een migratieachtergrond en dementie. Kennis vergroten bij zowel de doelgroep als de professionals is een belangrijk onderdeel. Zo kennen mensen uit de Marokkaanse gemeenschap het woord ‘dementie’ vaak niet. Er wordt alleen gesproken over Alzheimer.

Een voorbeeld van cultuursensitieve communicatie is het versturen van berichten via WhatsApp en niet via flyers of digitale nieuwsbrieven. ‘Die worden niet gelezen. De moskee houdt haar leden op de hoogte van ontwikkelingen door een WhatApp bericht aan een aantal mensen te sturen, dat vervolgens door iedereen wordt doorgestuurd aan bekenden.’

Meebewegen met de realiteit, is een ander advies. Tarik: ‘Zo hebben wij gemerkt dat het beter werkt als de presentatie over dementie gehouden wordt door een professional met een Marokkaanse achtergrond. Mensen zien dan toch een stukje herkenning en gaan vragen stellen. Je kunt wel zeggen: “Dat zou niet zo moeten zijn”, maar dit is wel de realiteit.’

Aan de slag met nieuwe ideeën

Deelnemers Inge van der Aa en Renske Kies zijn enthousiast over de middag. Ze hebben veel nieuwe kennis opgedaan. Inge vond de presentatie van Pharos over de onderdiagnose bij de huisarts erg interessant. Huisartsen constateren niet altijd dat de doelgroep dementie heeft, onder andere omdat het vanwege taalproblemen minder opvalt dat ze niet op woorden kunnen komen. ‘Ik wil het gesprek daarover aangaan bij de huisartsenpraktijk waarbij ik betrokken ben. Ik denk dat het goed is om te bekijken of we optimaal gebruik van maken van de mogelijkheden die er zijn.’

Mobiel theehuis

Renske vind het idee van een mobiel theehuis inspirerend. Ze is zelf gespreksleider van een Alzheimer café en merkt dat de drempel om daar naar toe te komen voor reguliere cliënten en mantelzorgers al hoog is. ‘Ik kan me voorstellen dat als je een migratieachtergrond hebt het nog moeilijker is. Dan is het best logisch om zelf naar een bestaande groep toe te gaan.’